Văn hoá số là gì?
Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới – World Economic Forum (WEF), văn hóa số là văn hóa sử dụng công nghệ số và thấu hiểu sâu sắc việc dựa trên dữ liệu để ra quyết định, hướng khách hàng làm trung tâm song song với việc thúc đẩy hợp tác và đổi mới bên trong tổ chức.
Văn hóa số (Digital Culture) là một hệ thống nhận thức, tư duy, và hành vi được định hình để hỗ trợ quá trình chuyển đổi số diễn ra một cách thành công. Quá trình hình thành văn hóa số diễn ra theo lộ trình của Chuyển đổi số trong doanh nghiệp khi các công nghệ mới được tích hợp vào quá trình hoạt động và vận hành.
Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến cách các bộ phận liên kết với nhau mà còn thay đổi niềm tin và thái độ của mỗi nhân viên đối với tổ chức. Họ sẽ điều chỉnh tư duy và hành động của mình, cùng hợp tác trong môi trường công nghệ để tạo ra giá trị mới, hành vi mới, và ứng xử mới.
Các đặc điểm của văn hoá số
Văn hóa số mang đến cho doanh nghiệp những đặc điểm nổi bật đặc trưng, tạo nên một môi trường làm việc độc đáo và sáng tạo.
Linh hoạt và đổi mới: Tính linh hoạt của văn hóa số giúp doanh nghiệp thu hút nguồn nhân lực đa dạng, mang theo tư duy đột phá và ý tưởng mới mẻ. Đặc biệt, nhân viên trong môi trường này thường có khả năng tự thích ứng mạnh mẽ, sẵn sàng đón nhận thách thức và biến những phản hồi thành cơ hội mới. Những giá trị này không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh trên thị trường ngắn hạn mà còn xây dựng sức mạnh bền vững trong tương lai.
Khả năng áp dụng công nghệ số: Tích hợp văn hóa số vào hoạt động hàng ngày không chỉ mang lại hiệu suất cao mà còn góp phần nâng cao giá trị và năng suất của doanh nghiệp. Khả năng áp dụng công nghệ số giúp tự động hóa nhiều công việc lặp lại, giảm thiểu lỗi và tăng cường năng suất làm việc. Điều này tạo nên một môi trường làm việc hiệu quả và đáp ứng nhanh chóng với thách thức của thế giới số hóa.
Mở rộng phạm vi của doanh nghiệp: Khả năng truy cập và chia sẻ thông tin từ khắp nơi trên thế giới giúp mọi người vượt qua giới hạn không gian và thời gian. Sự tương tác trong văn hóa số không chỉ xảy ra trong các cuộc gặp gỡ trực tiếp, mà còn thông qua các nền tảng trực tuyến, ứng dụng trò chuyện, tạo ra một môi trường tương tác đa dạng và phong phú. Tất cả những đặc điểm này đóng góp vào sự khác biệt và sức mạnh của văn hóa số trong doanh nghiệp hiện đại.
Điểm khác biệt giữa văn hoá số và văn hoá truyền thống thời kỳ 4.0
Sự khác biệt giữa văn hóa số và văn hóa truyền thống trong giai đoạn 4.0 thể hiện rõ qua nhiều khía cạnh, từ quan điểm về giá trị, cách thức làm việc, đến tương tác và đổi mới.
Tư duy và đổi mới
- Văn hoá truyền thống: Thường có xu hướng giữ vững và bảo tồn những giá trị lâu dài. Đôi khi, sự chú trọng vào sự ổn định và tuân thủ các quy tắc được thừa nhận lâu dài.
- Văn hoá số: Khuyến khích tư duy linh hoạt và sẵn sàng chấp nhận sự thay đổi. Các tổ chức thường coi trọng sự đổi mới, khéo léo và khả năng thích ứng nhanh chóng với các công nghệ mới.
Tương tác và kết nối
- Văn hoá truyền thống: Tương tác thường xuyên xảy ra offline, trong môi trường văn phòng truyền thống. Giao tiếp thường dựa vào các cuộc họp và gặp trực tiếp.
- Văn hoá số: Tương tác trực tuyến thông qua các nền tảng mạng xã hội, ứng dụng trò chuyện, và công cụ làm việc từ xa. Các thông điệp và ý kiến có thể lan truyền nhanh chóng trên mạng.
Ra quyết định
- Văn hoá truyền thống: Quyết định thường dựa vào trực giác và kinh nghiệm cá nhân. Dữ liệu có thể không được đánh giá cao như quan điểm cá nhân.
- Văn hoá số: Đặc trưng bởi sự tích hợp và phân tích dữ liệu để đưa ra quyết định. Các tổ chức có thể sử dụng công nghệ để thu thập và phân tích dữ liệu một cách hiệu quả.
Môi trường và thời gian làm việc
- Văn hoá truyền thống: Làm việc từ văn phòng thường xuyên được ưa chuộng và coi là biểu tượng của sự chuyên nghiệp.
- Văn hoá số: Ưu tiên làm việc từ xa và linh hoạt trong thời gian làm việc. Công nghệ giúp kết nối và hỗ trợ nhân viên làm việc từ bất kỳ đâu.
Tương tác với khách hàng
- Văn hoá truyền thống: Giao tiếp thường xuyên dựa vào các phương tiện truyền thống như điện thoại và họp trực tiếp.
- Văn hoá số: Tập trung vào việc sử dụng các kênh trực tuyến, mạng xã hội, và các nền tảng kỹ thuật số để tương tác với khách hàng.
Sự khác biệt giữa văn hóa số và văn hóa truyền thống trong giai đoạn 4.0 thể hiện sự chuyển đổi từ môi trường công nghiệp truyền thống sang một môi trường linh hoạt, đổi mới, và tích hợp công nghệ cao. Điều này đặt ra thách thức và đồng thời tạo ra nhiều cơ hội cho các tổ chức thích ứng và phát triển trong thời đại kỹ thuật số.
4 Trụ cột quan trọng trong văn hóa số doanh nghiệp
Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới – World Economic Forum (WEF), để chuyển số toàn diện và thành công, văn hóa số cần được xây dựng dựa trên 4 trụ cột bao gồm: Khách hàng là trung tâm, Định hướng dữ liệu, Đổi mới và Hợp tác. Bốn trụ cột này cần xây dựng dựa trên nền tảng của một tổ chức có mục tiêu, sứ mệnh gắn với ESG: Environment – môi trường, Social – xã hội và Governance – quản trị doanh nghiệp, bằng những cam kết, hành động bên trong và xuyên suốt trong tổ chức.
Khách hàng là trung tâm
Trong văn hóa số, việc tạo ra những trải nghiệm tích cực cho khách hàng bằng các sản phẩm/ dịch vụ chất lượng là rất quan trọng. Chuyển đổi số không chỉ thúc đẩy sự thay đổi mô hình kinh doanh của các doanh nghiệp mà còn đòi hỏi họ phải điều chỉnh theo thị trường mới. Trong quá trình này, khách hàng đóng vai trò quyết định quan trọng nhất, và để đáp ứng yêu cầu này, doanh nghiệp cần tập trung vào việc hiểu rõ hơn về hành vi và nhu cầu của khách hàng.
Áp dụng công nghệ số để theo dõi, phân tích một cách chi tiết và toàn diện sẽ giúp doanh nghiệp thu thập thông tin quý báu từ dữ liệu khách hàng. Nhờ đó, họ có thể hỗ trợ quá trình ra quyết định, xây dựng chiến lược, thiết kế sản phẩm/ dịch vụ một cách hiệu quả. Điều này đặt ra một tầm quan trọng cho việc tận dụng thông tin giá trị từ khách hàng để thúc đẩy sự phát triển và đổi mới trong môi trường kinh doanh ngày nay.
Định hướng dữ liệu
Tư duy sử dụng dữ liệu và phân tích để đưa ra quyết định là một khía cạnh quan trọng của văn hóa số. Nó giúp doanh nghiệp:
- Hiểu rõ khách hàng hơn: Dữ liệu có thể giúp doanh nghiệp hiểu được nhu cầu, sở thích, hành vi mua sắm của khách hàng. Từ đó, doanh nghiệp có thể đưa ra các sản phẩm, dịch vụ, trải nghiệm phù hợp với nhu cầu của khách hàng, mang lại sự hài lòng và tăng lòng trung thành của khách hàng.
- Nắm bắt xu hướng: Dữ liệu có thể giúp doanh nghiệp nắm bắt xu hướng, từ đó kịp thời điều chỉnh chiến lược kinh doanh để đáp ứng những biến đổi liên tục trong nhu cầu của thị trường.
- Cạnh tranh hiệu quả: Dữ liệu có thể giúp doanh nghiệp phân tích khách quan hơn về đối thủ cạnh tranh, từ đó xác định điểm mạnh, điểm yếu của đối thủ và đưa ra các chiến lược cạnh tranh hiệu quả.
Đổi mới
Sự đổi mới và sáng tạo đóng vai trò quan trọng trong văn hóa số, hỗ trợ quá trình chuyển đổi số thành công. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp cần phát triển những hành vi ủng hộ tư duy đột phá, khám phá ý tưởng mới, sẵn sàng đối mặt với những thách thức mạo hiểm.
Chuyển đổi số là một hành trình không có điểm kết thúc, đòi hỏi doanh nghiệp cần liên tục nỗ lực. Những cạnh tranh mới, công cụ mới và xu hướng mới là điều không thể tránh khỏi. Mỗi thay đổi đều đi kèm với yêu cầu ngày càng cao từ phía khách hàng, đòi hỏi sự phục vụ nhanh chóng và hiệu quả hơn. Trước thách thức này, duy trì khả năng đổi mới và tư duy linh hoạt trở thành không thể thiếu.
Hợp tác
Một doanh nghiệp hiện đại thường xây dựng văn hóa hợp tác bằng cách tạo ra các liên kết giữa các nhóm nhỏ trong nội bộ, kết nối các phòng ban và bộ phận chuyên môn để tối ưu hóa nguồn lực và năng lực. Qua quá trình này, doanh nghiệp củng cố và làm mạnh hơn văn hóa tổ chức, tạo điều kiện thuận lợi cho việc truyền đạt thông điệp, chia sẻ dữ liệu, truyền tải ý tưởng.
Ngoài khả năng hợp tác nội bộ, sự linh hoạt của doanh nghiệp cũng được thể hiện thông qua việc hợp tác với bên ngoài, như các nhà cung cấp hoặc đối tác. Điều này là điểm đặc biệt, phân biệt với văn hóa truyền thống. Trong môi trường kết nối phẳng, hiện đại, tư duy phối hợp với bên ngoài, chia sẻ lợi ích để đạt đến mục tiêu win-win là chìa khóa giúp doanh nghiệp thích nghi với mọi biến động.
Quy trình 4 giai đoạn xây dựng văn hóa số
Xác định giá trị văn hóa số cần xây dựng
Giá trị văn hóa số là những giá trị cốt lõi, là nền tảng để xây dựng văn hóa số trong doanh nghiệp. Giá trị văn hóa số cần phù hợp với mục tiêu chuyển đổi số của doanh nghiệp, đồng thời cũng cần phù hợp với văn hóa doanh nghiệp hiện tại. Doanh nghiệp cần thực hiện các khía cạnh sau:
- Doanh nghiệp cần trả lời được câu hỏi: Mục tiêu chuyển đổi số là gì? Doanh nghiệp muốn đạt được những gì sau khi chuyển đổi số? Việc xác định mục tiêu chuyển đổi số sẽ giúp doanh nghiệp xác định được những giá trị văn hóa số cần xây dựng.
- Khảo sát thực trạng văn hóa doanh nghiệp hiện tại: Văn hóa doanh nghiệp hiện tại như thế nào? Những giá trị nào đang được đề cao trong văn hóa doanh nghiệp? Việc khảo sát thực trạng văn hóa doanh nghiệp hiện tại sẽ giúp doanh nghiệp xác định được những giá trị văn hóa số cần bổ sung hoặc thay đổi.
- Tham khảo ý kiến của đội ngũ nhân viên trong doanh nghiệp, bao gồm lãnh đạo, nhân viên, khách hàng, đối tác,… để có được cái nhìn toàn diện về những giá trị văn hóa số cần xây dựng.
Thử nghiệm trên nhóm
Sau khi xác định những giá trị văn hóa số quan trọng, doanh nghiệp cần tiến hành thử nghiệm trên một nhóm nhân viên, đảm bảo sự đa dạng của các tầng lớp nhân sự. Trong đó, việc có sự tham gia tích cực của các lãnh đạo cấp cao là rất quan trọng, vì họ sẽ đóng vai trò tiên phong trong việc dẫn dắt, tuân thủ và lan tỏa mạnh mẽ các giá trị mới. Trong quá trình thử nghiệm, các hành vi và giá trị văn hóa số mới sẽ được thực hiện hàng ngày. Đồng thời, quá trình thử nghiệm sẽ được đo lường và thảo luận để xác định các điểm chuẩn chỉ rõ người chịu trách nhiệm và hoàn thiện lộ trình cho việc lan tỏa giá trị văn hóa số trong tương lai.
Triển khai toàn bộ
Sau khi đã thử nghiệm thành công các giá trị văn hóa, doanh nghiệp cần triển khai và lan tỏa chúng trên toàn bộ tổ chức. Mặc dù chúng ta đã có những kinh nghiệm quý báu từ quá trình thử nghiệm, nhưng quá trình lan tỏa giá trị văn hóa này vẫn đối diện với nhiều thách thức. Đối với tổ chức lớn, với nhiều nền văn hóa pha trộn, thách thức này càng trở nên phức tạp hơn. Ở giai đoạn này, vai trò của lãnh đạo trở nên quan trọng, họ là ngọn đuốc soi sáng và mở đường tiên phong trong quá trình triển khai và lan tỏa giá trị văn hóa số.
Đo lường, điều chỉnh và duy trì các giá trị văn hóa số
Trong quá trình phổ cập và lan tỏa văn hóa số trên toàn bộ tổ chức, doanh nghiệp cần duy trì một chiến lược truyền thông liên quan đến giá trị và hành vi cần thiết, kết hợp với việc thực hiện đo lường và đánh giá định kỳ công cuộc xây dựng văn hóa số. Điều này giúp đảm bảo hiệu quả thực hiện chiến lược và điều chỉnh kế hoạch một cách linh hoạt, nhằm đạt được mục tiêu dài hạn của tổ chức.
Doanh nghiệp có thể sử dụng các bộ câu hỏi khảo sát để kiểm tra mức độ nhận biết về văn hóa số của nhân viên, áp dụng các công cụ đo lường để đánh giá tình hình hiện tại và kế hoạch phát triển văn hóa số trong tương lai. Đối với những giá trị văn hóa đã được thiết lập, doanh nghiệp cần xây dựng quy tắc để bảo vệ và duy trì chúng.
CCExperts
